Μορφολογία: Είναι μικρός αρωματικός θάμνος με ανακαμπτόμενους βλαστούς που καλύπτονται από τρίχωμα και ύψος έως 35 cm. Τα φύλλα είναι στρογγυλά ή ωοειδή. Τα μικρά, σακοειδή, πορφυρά, δίχειλα άνθη αναπτύσσονται σε ταξιανθία στάχυ με κεραμιδοειδώς επικαλυπτόμενα βράκτια συνήθως πορφυρού χρωματισμού. Υπάρχουν διαφορετικοί βιότυποι με διαφορετικό μέγεθος και χρώμα φύλλων.
Ανθοφορία: Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο.
Βιότοπος και εξάπλωση: Τοπικό ενδημικό της Κρήτης και αυτοφύεται σε σχισμές βράχων συνήθως σε υψόμετρο από (300) 500 – 1.800 m.
Πολλαπλασιασμός: Χρησιμοποιούνται μόνο αγενείς μέθοδοι ώστε να μην υπάρχουν προβλήματα ανομοιομορφίας πολλαπλασιαστικού υλικού και διαφοροποιήσεις στις αποδόσεις. Ριζοβολεί εύκολα με μοσχεύματα, σε μίγμα τύρφης και περλίτη (1:3). Χρήση ορμόνης ριζοβολίας συγκέντρωσης 2000 ppm IBA επιταχύνει τη διαδικασία. Ο παραγωγός μπορεί να διαιρέσει παραφυάδες, αλλά ο αριθμός νέων φυτών που θα προκύψουν θα είναι σχετικά περιορισμένος.
Προετοιμασία εδάφους στον αγρό: Δεν απαιτεί ιδιαίτερους χειρισμούς καθώς μπορεί και να φυτευτεί σε ορεινά, επικλινή, πετρώδη, εδάφη. Η προετοιμασία του εδάφους θα πρέπει να αποσκοπεί στην μείωση της ανταγωνιστικότητας συγκεκριμένων πολυετών θερινών ζιζανίων (π.χ. αγριάδα, βέλιουρας).
Εποχή – πυκνότητα φύτευσης: Η εγκατάσταση της καλλιέργειας μπορεί να γίνει τόσο το φθινόπωρο όσο και την άνοιξη. Οι μέσες αποστάσεις φύτευσης είναι 0,50 m μεταξύ των γραμμών και 0,25 m μεταξύ των φυτών επί της γραμμής, με μια πυκνότητα κατά μέσο όρο 8.000 φυτά ανά στρέμμα.
Εδαφικές απατήσεις – Λίπανση: Απαιτεί υψόμετρο πάνω από 300 m, αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα, απαιτεί έδαφος με καλή στράγγιση, και έχει απαιτήσεις σε υψηλή ένταση φωτός και υψηλή θερμοκρασία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Παρότι παλαιότερα πιστευόταν ότι είναι φυτό με χαμηλή προσαρμοστικότητα, τελευταία αποτελέσματα πειραματικών καλλιεργειών που εγκαταστάθηκαν και μελετήθηκαν σε διάφορες περιοχές έδειξαν πολύ καλή προσαρμογή σε ποικιλία εδαφών, αντοχή σε χαμηλές αλλά και υψηλές θερμοκρασίες, και προσαρμογή σε ξηροφυτικές συνθήκες. Η λίπανση δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει μεγάλες ποσότητες αζώτου.
Άρδευση: Προσαρμόζεται σε ξερική καλλιέργεια, ωστόσο η άρδευση παρέχει δυνατότητα για τη συνεχή ανθοφορία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Αν αρδευτεί, η χρήση νερού οφείλει να είναι περιορισμένη.
Εχθροί – Ασθένειες: Δεν έχουν παρατηρηθεί ιδιαιτέρα προβλήματα εκτός από αυτά που οφείλονται σε κακή στράγγιση εδάφους. Κατά την άνοιξη ή το φθινόπωρο είναι δυνατό να παρουσιαστεί προσβολή από βοτρύτη.
Συγκομιδή – Ξήρανση: Τη δρόγη αποτελούν οι κορυφές των ανθοφόρων βλαστών και η συγκομιδή τους γίνεται στο πρώτο στάδιο της άνθησης, με κοπή όλου του υπέργειου τμήματος. Όσο υπάρχει επαρκής υγρασία, τα φυτά εκπτύσσουν συνεχώς ανθοφόρους βλαστούς. Από το 2ο χρόνο και μετά μπορούν να γίνουν δύο ή περισσότερες συγκομιδές ανά έτος. Δεν πρέπει να συγκομίζεται τις μεσημβρινές ώρες και όταν ο καιρός είναι υγρός.
Απόδοση – Παραγόμενη βιομάζα και αιθέρια έλαια: Μπορεί δώσει συγκομιδή από τον 1ο χρόνο εγκατάστασης και η διάρκεια της καλλιέργειας να είναι 4 έτη. Οι αποδόσεις σε νωπό βάρος φθάνουν μέχρι και 400 – 600 kg/στρέμμα, ενώ η σχέση νωπού προς ξηρό βάρος είναι 1:2,5-3. Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο στα ξηρά φύλλα είναι 1,3-1,7% και η στρεμματική απόδοση σε αιθέριο έλαιο μπορεί να φτάσει τα 3 kg.
Αιθέρια έλαια – Βιολογικές ιδιότητες: Χρήσιμα μέρη του φυτού για φαρμακευτικούς σκοπούς είναι τα υπέργεια τμήματα (ανθισμένες κορυφές βλαστών και φύλλα). Το δίκταμο περιέχει ποικιλία χημικών συστατικών και το αιθέριο έλαιο έχει ως κύρια συστατικά τη θυμόλη, καρβακρόλη και καμφορά (ουσίες που προσδίδουν στο φυτό τις θεραπευτικές του ιδιότητες), καθώς επίσης και πουλεγόνη. Αποδείχτηκε ότι είναι μια πλούσια πηγή φαινολικών ενώσεων, με κυριότερη κατηγορία τα δεψίδια (χημική ομάδα που περιέχει υπομονάδες καφεϊκού οξέος που συνδέονται μεταξύ τους μέσω εστερικών ή αιθερικών δεσμών). Εμφανίζει επουλωτικές και στυπτικές ιδιότητες, καταπραΰνει τους πόνους του στομάχου και των εντέρων. Καταπολεμά την κακοσμία του στόματος και βοηθάει στην αντιμετώπιση ουλίτιδων. Το αφέψημά του είναι διουρητικό. Ως εμμηναγωγό φημίζεται ότι βοηθάει σε περιπτώσεις αμηνόρροιας, που προέρχεται από εξάντληση του οργανισμού. Συνιστάται σε νευρικές διαταραχές, νευρικούς πονοκεφάλους και άλλα νοσήματα του νευρικού συστήματος, εξαιτίας των καταπραϋντικών ιδιοτήτων που εμφανίζει. Συχνά γίνεται χρήση του λόγω των ανθελμινθικών, αντιμικροβιακών και αντισπασμωδικών ιδιοτήτων του.
ΠΗΓΗ: Καλλιέργεια, μεταποίηση και διασφάλιση ποιότητας των ελληνικών αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών: Βασικές αρχές καθετοποιημένης παραγωγής, των Δρ. Ελένη Μαλούπα, Δρ. Κατερίνα Γρηγοριάδου, Δρ. Διαμάντω Λάζαρη και Δρ. Νικόλαος Κρίγκας, Καβάλα 2013.
