Τα ζιζάνια πρέπει να αντιμετωπίζονται πριν δώσουν σπόρους και επιβαρύνουν περισσότερο ένα χωράφι.
Πριν την εγκατάσταση του οπωρώνα:
Αν το χωράφι έχει ιστορικό πολυετών δυσεξόντωτων ζιζανίων, η αντιμετώπισή τους πρέπει να ξεκινάει πριν την εγκατάσταση του οπωρώνα.
Η αντιμετώπιση πολυετών και δυσεξόντωτων ζιζανίων είναι πιο εύκολη και αποτελεσματική πριν γίνει η φύτευση. Σε ένα χωράφι με πρόβλημα πολυετών ζιζανίων μπορεί να γίνει κατεργασία του εδάφους αρχές του θέρους, όταν ανέβει η θερμοκρασία. Η κατεργασία θα φέρει στην επιφάνεια υπόγεια αναπαραγωγικά όργανα (στόλωνες, ριζώματα) δυσεξόντωτων πολυετών ειδών όπως ο βέλιουρας και η αγριάδα, ξηραίνοντάς τα. Επιπλέον, μπορεί να γίνει εφαρμογή ενός καθολικού εγκεκριμένου ζιζανιοκτόνου προς το τέλος του θέρους με αρχές φθινοπώρου στα πολυετή ζιζάνια.
Συστήνεται να γίνονται δύο επισκοπήσεις στον οπωρώνα για την καταγραφή των ζιζανίων, μία στις αρχές της άνοιξης για την καταγραφή των χειμερινών ειδών και μία προς το τέλος του θέρους για την καταγραφή των θερινών ειδών.
Προϋπόθεση για την σωστή επισκόπηση είναι η ικανότητα αναγνώρισης των ειδών. Γίνεται για την καταγραφή των ειδών ζιζανίων ενός οπωρώνα η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την λήψη κατάλληλων μέτρων για την αντιμετώπισή τους. Επίσης, επιτρέπει τον έγκαιρο εντοπισμό προβληματικών περιοχών, τυχόν νέων ειδών ή ζιζανίων που ξέφυγαν της χημικής ζιζανιοκτονίας και τα οποία αποτελούν πιθανή ένδειξη ανάπτυξης ανθεκτικότητας.
Τα ζιζάνια που εμφανίζονται περιμετρικά του κορμού θα πρέπει να καταπολεμούνται διότι η παρουσία τους κοντά στα δένδρα των εσπεριδοειδών συνεπάγεται μεγαλύτερο ανταγωνισμό με αυτά για το διαθέσιμο νερό και τα θρεπτικά στοιχεία και δημιουργεί συνθήκες υψηλής υγρασίας που ευνοούν την ανάπτυξη ασθενειών (π.χ. κομμίωση του λαιμού).
Άρδευση και διαχείριση ζιζανίων
Η διαχείριση των ζιζανίων στον οπωρώνα έχει άμεση σχέση με το σύστημα άρδευσης που εφαρμόζεται (κατάκλυση, αυλάκια, λεκάνες, τεχνητή βροχή, στάγδην άρδευση).
Η στάγδην άρδευση δεν ευνοεί την ανάπτυξη μεγάλου ριζικού συστήματος στα δένδρα με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο ευάλωτα στον ανταγωνισμό των ζιζανίων.
Βέβαια η παρουσία ζιζανίων στο χωράφι που αρδεύεται με στάγδην άρδευση είναι μικρότερη σε σχέση με οπωρώνες όπου εφαρμόζεται καθολική άρδευση.
Αν εφαρμόζεται σύστημα άρδευσης με αυλάκια σε οπωρώνα με έδαφος του στραγγίζει δύσκολα, συνιστάται να δημιουργείται δίκτυο αυλακιών μικρότερου βάθους και με διακλαδώσεις προς τις γραμμές των δένδρων για ταχύτερη διήθηση του νερού.
Στην άρδευση με αυλάκια τα ζιζάνια τείνουν να επικρατούν εκεί που τα αυλάκια νεροκρατούν (στον πυθμένα και στο τέρμα). Η υπολειμματική δράση των ζιζανιοκτόνων είναι μικρότερη στα σημεία αυτά, λόγω της αυξημένης διάσπασης και έκπλυσής τους.
Εδαφοκάλυψη
Η επιφάνεια του εδάφους στον οπωρώνα μπορεί να καλυφθεί με φυτά από σπορά επιλεγμένων ειδών ή με φυτά της αυτοφυούς βλάστησης. Επίσης, εδαφοκάλυψη μπορεί να γίνει με υλικά όπως το άχυρο.
Η εδαφοκάλυψη με φυτά από σπορά περιορίζει την εμφάνιση των ζιζανίων γιατί ανταγωνίζεται με αυτά και δημιουργεί δύσκολες συνθήκες ανάπτυξης (σκίαση, ανταγωνισμός για θρεπτικά στοιχεία, νερό και χώρο). Επίσης, η κάλυψη του εδάφους με φυτά από σπορά ή αυτοφυούς βλάστησης, προστατεύει το έδαφος από τη διάβρωση και συνιστάται να διατηρείται κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες (περίοδος βροχοπτώσεων) σε οπωρώνες που βρίσκονται σε επικλινή εδάφη αλλά δεν διατρέχουν κίνδυνο από παγετούς.
Η εδαφοκάλυψη με υλικά όπως το άχυρο σκιάζει το έδαφος και περιορίζει την ανάπτυξη των ζιζανίων. Η αποσύνθεση των υλικών σκίασης μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη των ζιζανίων μέσω της έκλυσης τοξικών ουσιών. Μπορεί να προκαλέσει μείωση της θερμοκρασίας του εδάφους και να οδηγήσει σε συνθήκες παγετού στις οποίες τα εσπεριδοειδή είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα (το γυμνό έδαφος θερμαίνεται πιο αποτελεσματικά σε σχέση με το σκιασμένο λόγω βλάστησης εδάφους).
Η ευαισθησία των εσπεριδοειδών στον παγετό εξαρτάται από το είδος και το χρησιμοποιούμενο υποκείμενο. Γενικά, η κιτριά και η λεμονιά θεωρούνται ως τα πιο ευαίσθητα είδη στον παγετό, λιγότερο ευαίσθητα είναι η φράπα το γκρέιπφρουτ και ακολουθούν η πορτοκαλιά και η νεραντζιά ενώ η μανταρινιά είναι από τα πιο ανθεκτικά εσπεριδοειδή στον παγετό.
Χορτοκοπή
Η διαχείριση των ζιζανίων με χορτοκοπή θα πρέπει να γίνεται αφού ληφθεί υπόψη το είδος των ζιζανίων.
Τα ετήσια είδη αντιμετωπίζονται ικανοποιητικά με εφαρμογή χορτοκοπής. Δεν αντιμετωπίζονται τα πολυετή. Η φυτομάζα από την χορτοκοπή μπορεί να ενσωματωθεί στο έδαφος και να το εμπλουτίσει σε οργανική ουσία.
Βόσκηση
Η διαχείριση των ζιζανίων στον οπωρώνα μπορεί να γίνει με ελεγχόμενη βόσκηση. Η αποτελεσματικότητα της βόσκησης των ζιζανίων ως μέθοδος διαχείρισης εξαρτάται από το είδος των ζιζανίων αλλά και των ζώων που θα χρησιμοποιηθούν.
Η ελεγχόμενη βόσκηση μπορεί να γίνει με χορτοφάγα ζώα και πτηνά (π.χ. αιγοπρόβατα, κότες ή χήνες) και εφαρμόζεται σε περιφραγμένους οπωρώνες, ή με την βοήθεια κινητής περίφραξης για τον περιορισμό των ζώων στον αγρό. Παράλληλα με την καταπολέμηση των ζιζανίων, η κοπριά των ζώων λιπαίνει τον αγρό. Η επανειλημμένη βόσκηση εξαντλεί τα ζιζάνια και περιορίζει τον πληθυσμό τους ενώ η εκμετάλλευση των ζώων μπορεί να προσφέρει επιπλέον εισόδημα στον παραγωγό.
Περιορισμοί για την εφαρμογή της μεθόδου βόσκησης αφορούν στην ηλικία του οπωρώνα σε σχέση με τα ζώα που θα χρησιμοποιηθούν και στα είδη των ζιζανίων.
Τα αιγοπρόβατα δεν είναι κατάλληλα για βόσκηση σε νεαρούς οπωρώνες ή σε οπωρώνες με χαμηλή κόμη γιατί θα προκαλέσουν σοβαρές ζημιές στα δένδρα. Επίσης, ορισμένα ζιζάνια δεν είναι κατάλληλα είδη για βόσκηση (επικίνδυνα για την υγεία των ζώων ή ανεπιθύμητα ως τροφή με αποτέλεσμα την επικράτησή τους στο χωράφι).
Μηχανική καταπολέμηση (φρέζα, σκαλιστήρι)
Δεν πρέπει να γίνεται κοντά στα δένδρα διότι υπάρχει κίνδυνος να τραυματιστούν οι επιφανειακές ρίζες των δένδρων με συνέπεια την μόλυνση του δένδρου από παθογόνα εδάφους τα οποία εισέρχονται από τις πληγές των ριζών.
Η μηχανική καταπολέμηση να γίνεται με βάση το είδος και την πυκνότητα των ζιζανίων.
Η μηχανική καταπολέμηση είναι περισσότερο αποτελεσματική σε νεαρά ετήσια είδη. Αντίθετα, αν το πρόβλημα είναι κηλίδες από πολυετή είδη που σχηματίζουν ριζώματα ή στόλωνες τότε η μηχανική καταπολέμηση μπορεί να οδηγήσει σε εξάπλωση του προβλήματος λόγω διασποράς τμημάτων των αναπαραγωγικών οργάνων των ζιζανίων σε μεγαλύτερη έκταση.
Χημική καταπολέμηση
Η χημική καταπολέμηση θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητη και θα πρέπει να είναι η τελευταία λύση στο πρόβλημα των ζιζανίων, αφού έχουν εξαντληθεί όλες οι άλλες δυνατότητες διαχείρισης των ζιζανίων.
Τα ζιζανιοκτόνα μπορεί να έχουν προφυτρωτική ή μεταφυτρωτική δράση.
Τα προφυτρωτικά εφαρμόζονται στο γυμνό έδαφος και συχνά απαιτούν ενσωμάτωση στο έδαφος –συνήθως με άρδευση. Καταπολεμούν τα ζιζάνια που πρόκειται να βλαστήσουν και δεν επηρεάζουν την ανάπτυξη όσων έχουν φυτρώσει και εγκατασταθεί. Τα μεταφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα δρουν στα φυτρωμένα ζιζάνια κι έχουν δράση επαφής (προκαλούν εγκαύματα και νεκρώσεις ιστών) ή διασυστηματική (μεταφέρονται εντός του φυτού ως το σημείο δράσης τους).
Συνιστάται η εναλλαγή ζιζανιοκτόνων με διαφορετικό τρόπο δράσης.
Η συνεχής εφαρμογή ζιζανιοκτόνου σκευάσματος με τον ίδιο τρόπο δράσης μπορεί να προκαλέσει την επικράτηση βιοτύπων των ζιζανίων με ανθεκτικότητα.
Στην περίπτωση που ένα είδος ζιζανίου δεν καταπολεμείται από την ενδεδειγμένη δόση του ζιζανιοκτόνου που χρησιμοποιούνταν, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχει αναπτύξει ανθεκτικότητα στο συγκεκριμένο ζιζανιοκτόνο. Το είδος αυτό θα πρέπει να καταπολεμηθεί έγκαιρα με άλλα μέσα πέραν των χημικών, ενώ σε περίπτωση που εφαρμοστεί χημική καταπολέμηση αυτή θα πρέπει να γίνει με ζιζανιοκτόνο που έχει διαφορετικό τρόπο δράσης από το προηγούμενο στο οποίο έχει εμφανιστεί ανθεκτικότητα.
Η εφαρμογή των ζιζανιοκτόνων θα πρέπει να γίνεται τηρώντας πιστά τις οδηγίες της ετικέτας.
Οποιαδήποτε απόκλιση από τις οδηγίες της ετικέτας εγκυμονεί κίνδυνο για τον άνθρωπο (ψεκαστής, παραγωγός, καταναλωτής, πολίτης) το περιβάλλον (ρύπανση, επιβλαβείς επιπτώσεις σε οργανισμούς μη στόχους) και το φυτικό κεφάλαιο (πρόκληση προβλημάτων φυτοξικότητας στην καλλιέργεια).
ΥΑΑΤ: ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑΣ
