«Τα τελευταία χρόνια σε χώρες πρωτίστως της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης με πρώτη τη Γερμανία υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον και για το ελληνικό Τσάι του Βουνού. Σε αυτή την τάση έχει συμβάλλει και μία επιστημονική έρευνα που συσχετίζει ιδίως το Τσάι Ολύμπου με την καταπολέμηση των συμπτωμάτων της Νόσου του Αλτσχάιμερ»
Ο ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΚΟΛΤΣΙΟΣ “ΞΕΝΑΓΕΙ” ΤΗ LARISSANET ΣΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
Του Γιάννη Ανδρεάκη
Ο Όλυμπος – το μυθικό βουνό των Θεών – δεν είναι μόνο ισχυρό σύμβολο και συνάμα σημείο κατατεθέν με παγκόσμια εμβέλεια, αποτελεί ένα απέραντο οικοσύστημα – «εργαστήρι της Φύσης» χαρακτηρίζεται – όπου εκεί μπορούν να αναπτυχθούν οργανισμοί με τεράστια αξία… Άνθρωποι με μεράκι, έκαναν πράξη το όραμά τους και προχώρησαν στην ενασχόληση με τα αρωματικά φυτά παράγοντας μοναδικά προϊόντα που ήδη κατακτούν τις αγορές του κόσμου.
Στις πλαγιές του Ολύμπου νέοι μα και μεγαλύτεροι ηλικιακά συμπολίτες αντελήφθησαν τις σημαντικές δυνατότητες που δίνει το βουνό με τις ιδιαίτερες κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες, δημιούργησαν οργανωμένες παραγωγές, ενώ πλέον φέρνουν σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό το περίφημο Τσάι Ολύμπου, τη ρίγανη, το χαμομήλι, το θυμάρι, το φασκόμηλο και μια σειρά από άλλα είδη.
Σ’ αυτόν τον «μαγικό» κόσμο ξεναγεί τη larissanet ο Θανάσης Γκόλτσιος – παραγωγός αρωματικών φυτών στα Καλύβια Ολύμπου – ο οποίος συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση με όρεξη και στόχευση στην ανάδειξη της προστιθέμενης αξίας που μπορούν να έχουν τα προϊόντα.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα…
Η συζήτηση ξεκινά από την κινητήρια δύναμη, η οποία τον παρακίνησε να ασχοληθεί με τα αρωματικά φυτά: «Το βασικό κίνητρο είναι η αγάπη για τον Όλυμπο» υπογραμμίζει και προσθέτει πως «η ενασχόληση με τη γη απαιτεί υπομονή καθώς ο κύκλος των εργασιών ορίζεται πρωτίστως από τη φύση, οπότε αυτή η αγάπη είναι απαραίτητο συστατικό για κάθε παρόμοια προσπάθεια». Αμέσως, η νοσταλγία και οι γεύσεις από το παρελθόν καταδεικνύουν πως μπορούν να αποτελέσουν εκκίνηση δημιουργίας με όρους μέλλοντος: «Το Τσάι Ολύμπου, με το χαρακτηριστικό άρωμα και την απαλή γεύση του αποτελούσε πάντα ένα συνδετικό στοιχείο με τον τόπο καταγωγής. Το φυσικό “φάρμακο” που η γιαγιά και ο παππούς έφερναν μαζί τους από το χωριό έπαιρνε στη σκέψη μας μυθικές διαστάσεις.Η αγάπη αυτή μαζί με τη γνώση λόγω σπουδών γύρω από τις στρατηγικές προώθησης παραδοσιακών προϊόντων γέννησαν την ιδέα…».
Σ’ αυτό το σημείο ο κ. Γκόλτσιος αναφέρεται σε συντοπίτες που άνοιξαν δρόμους, ώστε πάνω σε αυτούς να προχωρήσουν και να τους εξελίξουν οι επόμενοι: «Σε ότι αφορά την υλοποίηση, αποδείχτηκε πολύ βοηθητικό το γεγονός ότι μία οικογένεια από την Καρυά, ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Χαλκιάς με τους δύο γιους του, Δημήτρη και Βασίλη είχαν ήδη ξεκινήσει μία αντίστοιχη προσπάθεια – χωρίς εμείς να το γνωρίζουμε – και είχαν προετοιμάσει σε μεγάλο βαθμό το έδαφος για ότι επακολούθησε».
Παράλληλα με το τσάι που αποτέλεσε την εκκίνηση, επισημαίνει πως χωματολογικές αναλύσεις έδειξαν ότι υπήρχε δυνατότητα ενασχόλησης και με άλλα είδη αρωματικών φυτών. Αυτή η εξέλιξη έδωσε ώθηση για να ξεκινήσουν και νέες καλλιέργειες, ώστε να διαπιστωθούν εν τοις πράγμασι οι προοπτικές που έχει το καθένα ασχέτως αν στο επίκεντρο της οικογενειακής επιχείρησης είναι το Τσάι Ολύμπου.
Σ’ αυτό το σημείο σκιαγραφείται το ευρύτερο ενδιαφέρον, το οποίο έχει αναπτυχθεί για τις συγκεκριμένες καλλιέργειες: «Παρά τις καλές προοπτικές που προσφέρουν οι κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες της Ελλάδας και παρά το ολοένα και αυξανόμενο ενδιαφέρον από το εξωτερικό, οι προσπάθειες ανάπτυξης του χώρου των αρωματικών είναι περισσότερο προϊόν μεμονωμένων πρωτοβουλιών παρά μίας συνολικής στρατηγικής.
Υπάρχουν εξαίρετοι επιστήμονες που εδώ και καιρό μιλάνε για την αξία των αρωματικών φυτών, υπάρχουν παραγωγοί και εταιρείες που ασχολούνται χρόνια (η περιοχή της Βρύναινας αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα), όμως οι περισσότεροι, όπως και εμείς άλλωστε, μπήκαν στο χώρο την τελευταία δεκαετία.
Σε αυτό έπαιξαν ρόλο και διάφορα δημοσιεύματα που αφορούν τις “πολύ καλές αποδόσεις” που υπόσχονται αυτές οι καλλιέργειες, αν και στην πράξη χρειάζεται χρόνος, επιμονή και κεφάλαια τα οποίοι αρκετοί παραγωγοί δυστυχώς δεν διαθέτουν για να μπορέσει ένα τέτοιο εγχείρημα να είναι βιώσιμο (εφόσον δεν είναι απλά μία παράπλευρη απασχόληση).
Αυτό φυσικά συνεπάγεται και πολλές αποχωρήσεις από το χώρο αν και συνολικά οι τάσεις ενασχόλησης είναι αυξητικές».
Συγκριτικό πλεονέκτημα ο Όλυμπος
Προφανώς, ο Όλυμπος αναδεικνύεται σε ένα από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχουν τα συγκεκριμένα αρωματικά φυτά. Είναι γνωστό πως χάρις στην ιδιαίτερη μορφολογία και το μικροκλίμα αποτελεί ένα «φυσικό εργαστήριο» με περισσότερα από 1.700 είδη και υποείδη φυτών. «Αυτό δε σημαίνει φυσικά πως όλα τα είδη μπορούν να καλλιεργηθούν εδώ, ενώ η συστηματική καλλιέργεια προϋποθέτει και έχει και άλλου είδους ανάγκες» αναφέρει ο κ. Γκόλτσιος, ενώ με βάση την προσωπική – οικογενειακή εμπειρία επισημαίνει πως «αυτό που βλέπουμε εμείς μετά από σχεδόν 10 χρόνια ασχολίας με το αντικείμενο των αρωματικών φυτών είναι ότι οι κλιματολογικές κυρίως συνθήκες, όπως αυτές καθορίζονται από τον ορεινό όγκο του Ολύμπου, μας βοηθούν να πετυχαίνουμε άριστα αποτελέσματα από άποψη ποιότητας.
Πέρα από αυτό, ένα συγκριτικό πλεονέκτημα που προσφέρει το “Βουνό των Θεών” , κυρίως για τις αγορές του εξωτερικού, είναι το λεγόμενο “brandname”, το οποίο όταν συνδυάζεται με την υψηλή ποιότητα είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο όχι μόνο για τα αρωματικά, αλλά δυνητικά για όλα τα προϊόντα που παράγονται στην περιοχή και αυτό πρέπει να το αξιοποιήσουμε».
Ποιότητα και εξωστρέφεια
Ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά που διαθέτουν τα αρωματικά φυτά, τα οποία παράγονται στον Όλυμπο είναι η εξωστρέφεια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εύρος της δυναμικής που έχουν στις αγορές του κόσμου καθώς «όπου χτυπάει η καρδιά του Ελληνισμού, υπάρχει ενδιαφέρον για το τσάι του βουνού, τη ρίγανη κ.α. Εν προκειμένω για το τσάι, η αγορά παγκοσμίως είναι τεράστια αλλά και κυριαρχείται κυρίως από τσάι του φυτού “Camellia Synensis”.
Τα τελευταία χρόνια βέβαια, σε χώρες πρωτίστως της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης με πρώτη τη Γερμανία υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον και για το ελληνικό Τσάι του Βουνού. Σε αυτή την τάση έχει συμβάλλει και μία επιστημονική έρευνα που συσχετίζει ιδίως το Τσάι Ολύμπου (επιστημονική ονομασία Sideritis Scardica) με την καταπολέμηση των συμπτωμάτων της Νόσου του Αλτσχάιμερ.
Ανεξαρτήτως είδους, αυτό που παρατηρούμε επίσης είναι πως όσο μπορούμε να αυξάνουμε την παραγωγή (διατηρώντας φυσικά την ποιότητα σε υψηλά επίπεδα) τόσο μπορούμε να ξεκλειδώνουμε καινούργιες αγορές» δηλώνει ο κ. Γκόλτσιος.
«Ισχυρό εργαλείο η ανακήρυξη σε προϊόντα ΠΟΠ ή ΠΓΕ»
Καθώς η πρώτη ύλη υπάρχει και είναι εξαιρετική σε μείζον ζήτημα αναδεικνύεται η πιστοποίηση των αρωματικών φυτών που παράγονται στον Όλυμπο: «Πέρα από τη βιολογική πιστοποίηση, που δείχνει να αποτελεί και ένα μονόδρομο τρόπον τινά για τα αρωματικά φυτά, αν θέλουμε να ανταγωνιστούμε άλλες χώρες με μεγαλύτερη παραγωγή συμβατικών κυρίως προϊόντων, μία άλλη πιστοποίηση που θα αποτελούσε ισχυρό εργαλείο προώθησης είναι η ανακήρυξη κάποιων προϊόντων ως προϊόντα ΠΟΠ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) ή ΠΓΕ (Προστασίας Γεωγραφικής Ένδειξης)»τονίζει χαρακτηριστικά και προσθέτει πως «το Τσάι Ολύμπου, το οποίο άλλωστε είναι γνωστό με αυτό το όνομα και όχι απλά ως τσάι του βουνού θα μπορούσε να είναι μία τέτοια περίπτωση.
Αυτό θα προσέφερε υπεραξίες σε όλη την αλυσίδα παραγωγής: Φυτώρια, παραγωγούς, μεταποιητές, εμπόρους.
Βέβαια για μια εταιρεία ή ένα μεμονωμένο παραγωγό αυτό θα σήμαινε ένα εύλογο κόστος και χρονοβόρες διαδικασίες ενώ ακόμα και για ομάδες παραγωγών δεν είναι εύκολο να μπουν στη διαδικασία».
Αυτές οι διαδικασίες, όμως, δεν είναι δυνατόν να επαφίενται μόνο στην διάθεση των παραγωγών, οργανωμένοι θεσμοί οφείλουν να παρέμβουν και να στηρίξουν τις διαδικασίες πιστοποίησης: «Αυτό που έχουμε δει ως παράδειγμα σε άλλες περιοχές είναι να αναλαμβάνουν τις σχετικές πρωτοβουλίες οι Περιφέρειες.Τα οφέλη άλλωστε από μία τέτοια κίνηση ξεπερνούν κατά πολύ τα συμφέροντα ενός παραγωγού ή μίας εμπορικής επιχείρησης και αφορούν τις τοπικές κοινωνίες συνολικά, οπότε αυτή είναι η πιο σωστή αντιμετώπιση.
Στην περιοχή μας υπάρχει μία σχετική μονομέρεια σε ότι αφορά τον πρωτογενή τομέα, με την έμφαση να δίνεται στον κλάδο της κτηνοτροφίας.Σε ένα κόσμο όμως που αλλάζει ραγδαία είναι δόκιμο η τοπική αυτοδιοίκηση, στο βαθμό που βεβαίως μπορεί, να καθορίζει το πλαίσιο και να βρίσκει διεξόδους για τους κατοίκους.
Η εμπειρία στο συγκεκριμένο ζήτημα δείχνει ότι οι Περιφέρειες μπορούν κάλλιστα να αναλάβουν αυτές τις ενέργειες βοηθώντας ουσιαστικά τους σχετικούς κλάδους.
Φανταστείτε, λοιπόν, τις ευκαιρίες που μπορούν να ανοίξουν για τις Παρολύμπιες κοινότητες από μία τέτοια κίνηση.
Από την πλευρά μας, ως μέλη μίας ομάδα παραγωγών έχουμε στείλει μία αντίστοιχη πρόταση στην Περιφέρεια Θεσσαλίας και ελπίζουμε στη θετική απάντησή της» επισημαίνει ο κ. Γκόλτσιος.
Στο τελευταίο μέρος της συζήτησης αναδεικνύονται οι σημαντικές προοπτικές που προσφέρει η καλλιέργεια αρωματικών φυτών, ενώ μπορούν να αποτελέσουν αναπτυξιακό μοχλό συνολικά για την τοπική οικονομία: «Αυτό που βλέπουμε εμείς ως προοπτική, είναι αρκετά ενθαρρυντικό. Τα αρωματικά φυτά άλλωστε εξυπηρετούν μία μεγάλη γκάμα προϊόντων και εκτός από τα γνωστά αφεψήματα έχουν χρήση στη φαρμακοποιία, τη σαπωνοποιία την αρωματοποιία,την ζαχαροπλαστική κλπ.
Παρατηρώντας κάποιος τη δυναμική ανάπτυξη αυτών των κλάδων μπορεί καταλάβει πόσο μεγάλα μπορεί να είναι τα οφέλη για την τοπική οικονομία και να δει πόσο πειστικό είναι το επιχείρημα όλων όσων ζητάμε να έχουμε τις τοπικές αρχές ως συνοδοιπόρους και βοηθούς σε αυτή τη διαδρομή».
